Precyzyjny dobór noży tokarskich ma zasadnicze znaczenie dla efektywności procesu obróbki skrawaniem. Poznanie oznaczeń i właściwości tych narzędzi pozwoli Ci osiągnąć optymalne rezultaty w pracy.
Co to są noże tokarskie i do czego służą?
Noże tokarskie to specjalistyczne narzędzia skrawające, wykorzystywane na tokarkach do obróbki wiórowej materiałów poprzez toczenie. Stanowią podstawowe wyposażenie warsztatów obróbki metali, umożliwiając precyzyjne kształtowanie detali o różnych wymiarach i właściwościach.
Konstrukcja noży tokarskich jest dostosowana do wymogów procesów obróbczych, zapewniając optymalne warunki skrawania oraz trwałość narzędzia. Każdy nóż posiada określone oznaczenia – kod informacyjny o jego właściwościach i przeznaczeniu, zawierający dane o materiale wykonania, geometrii oraz specyfice zastosowania.
Rodzaje noży tokarskich
- Noże składane – wyposażone w wymienne płytki skrawające, umożliwiające szybką wymianę zużytej krawędzi
- Noże z płytką wlutowaną – charakteryzujące się wysoką sztywnością i odpornością na obciążenia
- Noże ze stali szybkotnącej – tradycyjne rozwiązanie do obróbki materiałów o niższej twardości
- Noże do skrawania wzdłużnego i poprzecznego
- Noże do wykonywania gwintów i formowania
Zastosowanie noży tokarskich
Podstawowym zastosowaniem jest toczenie – proces obróbki skrawaniem, gdzie narzędzie wykonuje ruch posuwisty względem osi obrotu przedmiotu. Metoda ta umożliwia uzyskanie powierzchni cylindrycznych, stożkowych oraz płaskich.
| Rodzaj obróbki | Charakterystyka |
|---|---|
| Toczenie standardowe | Obróbka powierzchni zewnętrznych, uzyskiwanie wysokiej jakości wykończenia |
| Wytaczanie | Obróbka powierzchni wewnętrznych, wymaga specjalnej geometrii ostrza |
| Toczenie kształtowe | Nadawanie złożonych profili geometrycznych, wykorzystanie specjalnych ostrzy |
Oznaczenia noży tokarskich – klucz do wyboru odpowiedniego narzędzia
System oznaczeń noży tokarskich dostarcza informacji niezbędnych do precyzyjnego doboru narzędzia. Symbole zawarte w kodzie informują o właściwościach, materiale wykonania, geometrii ostrza oraz przeznaczeniu.
System kodowania ISO dla noży tokarskich
- ISO7 – nóż tokarski typu przecinak
- ISO8 – nóż tokarski wytaczak prosty
- ISO10 – nóż tokarski spiczasty
- ISO11 – nóż tokarski wytaczak hakowy
Oznaczenia materiałowe: Grupa P, M, K
| Grupa | Kolor oznaczenia | Przeznaczenie |
|---|---|---|
| P (S) | Niebieski | Obróbka stali, wysoka odporność na temperatury |
| M (U) | Żółty | Obróbka stali nierdzewnych, kompromis między odpornością a wytrzymałością |
| K (H) | Czerwony | Obróbka żeliwa i materiałów dających krótki wiór |
Wybór noży tokarskich – na co zwrócić uwagę?
Przy wyborze noży tokarskich należy uwzględnić specyfikę planowanej operacji – czy będzie to obróbka zgrubna, wykańczająca czy specjalistyczna, jak gwintowanie. Warunki pracy determinują dobór odpowiedniego narzędzia, szczególnie w środowisku wymagającym zwiększonej odporności na ścieranie i wysokie temperatury.
- Materiał wykonania noża – dostosowany do obrabianego elementu (stal nierdzewna, żaroodporna, metale kolorowe)
- Parametry techniczne skrawania – prędkość posuwu i głębokość cięcia
- Rodzaj węglików spiekanych – wpływający na efektywność obróbki
- Oznaczenia techniczne – umożliwiające precyzyjny dobór narzędzia
- Trwałość noża – determinująca ekonomiczność procesu
Zalety noży tokarskich z wymiennymi płytkami
Noże tokarskie z wymiennymi płytkami wyznaczają standard w profesjonalnej obróbce skrawaniem. Ich konstrukcja umożliwia szybką wymianę zużytej krawędzi skrawającej bez demontażu całego narzędzia, co znacząco redukuje przestoje w produkcji.
| Cecha | Korzyść |
|---|---|
| Wielokrotne krawędzie skrawające | Możliwość obrotu płytki po stępieniu jednej krawędzi |
| Różnorodność materiałów | Dostępność płytek z węglików spiekanych, ceramiki i materiałów supertwardych |
| Uniwersalność uchwytu | Możliwość stosowania różnych płytek w tym samym uchwycie |
Kształt i kąt natarcia płytki skrawającej
Geometria płytki skrawającej ma fundamentalne znaczenie dla procesu obróbki. Dostępne są różne formy płytek:
- Rombowe – optymalne do toczenia wzdłużnego
- Trójkątne – idealne przy obróbce wykańczającej
- Kwadratowe – uniwersalne zastosowanie
- Okrągłe – sprawdzające się przy toczeniu kształtowym
Kąt natarcia płytki wpływa na efektywność skrawania. Dodatni kąt zapewnia mniejsze siły skrawania, co sprawdza się przy materiałach miękkich. Ujemny kąt zwiększa wytrzymałość krawędzi, co jest istotne przy obróbce materiałów twardych lub przy skrawaniu przerywanym.
