Precyzyjna obróbka metalu wymaga odpowiedniego doboru narzędzi skrawających. Poznaj różne rodzaje frezów, ich zastosowania oraz cechy charakterystyczne, które pomogą Ci wybrać optymalne rozwiązanie do Twoich potrzeb.
Frezy to specjalistyczne narzędzia skrawające służące do kształtowania elementów metalowych poprzez usuwanie nadmiaru materiału za pomocą ruchu obrotowego. W przemyśle występuje szeroka gama frezów, dostosowanych do konkretnych zadań i materiałów.
- frezy walcowe – do obróbki powierzchni płaskich
- frezy czołowe – do planowania
- frezy kątowe – do rowków i powierzchni skośnych
- frezy tarczowe – do przecinania i nacinania
- frezy specjalistyczne – do gwintów i otworów
Efektywność frezowania zależy od prawidłowego doboru parametrów skrawania: prędkości obrotowej, posuwu oraz głębokości skrawania. Nowoczesne frezy produkowane są z wysokiej jakości materiałów, zapewniających trwałość i precyzję obróbki.
Rodzaje frezów do metalu
Frezy klasyfikujemy według konstrukcji i przeznaczenia. Właściwy dobór narzędzia wpływa na efektywność procesu obróbki oraz jakość uzyskanej powierzchni metalowej.
Frez trzpieniowy
Frezy trzpieniowe cechuje cylindryczny kształt z trzpieniem do mocowania w uchwycie frezarki. Część robocza i chwytowa tworzą jedną całość, zapewniając wysoką sztywność podczas obróbki.
| Typ frezu | Kąt ostrzy | Zastosowanie |
|---|---|---|
| Typ N | 30 stopni | stal konstrukcyjna, metale szlachetne krótkowiórowe |
| Typ NRF | zmienny | materiały z małymi lub płaskimi rozdzielaczami wiórów |
| Typ NH | 45 stopni | specjalne zastosowania technologiczne |
Frez walcowy
Frezy walcowe posiadają ostrza skrawające na powierzchni bocznej cylindra. Występują w dwóch wariantach: z uzębieniem prostym oraz śrubowym. Uzębienie śrubowe zapewnia lepsze odprowadzanie wiórów, szczególnie przy obróbce aluminium czy miedzi.
Frez czołowy
Frezy czołowe mają ostrza skrawające na powierzchni czołowej i obwodzie narzędzia. Umożliwiają jednoczesne frezowanie powierzchni prostopadłych i równoległych do osi narzędzia. Występują jako frezy pełne lub nasadzane z wymiennymi płytkami z węglika spiekanego.
Frez kątowy
Frezy kątowe charakteryzują się skośnie ustawionymi ostrzami skrawającymi. Dzielą się na jednostronne i dwustronne. Służą do wykonywania:
- rowków V-kształtnych
- fazowania krawędzi
- obróbki powierzchni skośnych
- elementów złącznych
- części maszyn z powierzchniami nachylonymi
Frez palcowy
Frezy palcowe mają cylindryczny kształt z końcówką roboczą w formie walca lub półkuli. Średnica trzpienia mocującego jest równa średnicy części roboczej. Dostępne są w wersjach:
- z płaską powierzchnią czołową
- z promieniem (zaokrąglone krawędzie)
- kuliste (półkolista końcówka)
Frez nasadzany
Frezy nasadzane posiadają charakterystyczny centralny otwór, przez który przechodzi trzpień mocujący narzędzie na wrzecionie frezarki. W odróżnieniu od frezów trzpieniowych, część robocza i chwytowa są oddzielnymi elementami, co umożliwia szybką wymianę narzędzia bez demontażu całego układu.
- frezy walcowo-czołowe
- frezy tarczowe
- frezy kątowe
- frezy modułowe
- frezy z wymiennymi płytkami skrawającymi
Główną zaletą tych narzędzi jest możliwość jednoczesnego stosowania kilku frezów na jednym trzpieniu, co pozwala na wykonywanie złożonych operacji podczas pojedynczego przejścia. Znajdują szerokie zastosowanie w produkcji seryjnej i masowej, gdzie istotna jest optymalizacja czasu obróbki.
Frez tarczowy
Frezy tarczowe mają formę dysku z ostrzami skrawającymi na obwodzie oraz często na powierzchniach bocznych. Ich konstrukcja zapewnia wysoką sztywność i stabilność podczas pracy, przekładając się na precyzyjną obróbkę.
| Typ frezu | Rozmieszczenie ostrzy | Zastosowanie |
|---|---|---|
| Trzystronne | Obwód i obie powierzchnie boczne | Kompleksowa obróbka rowków |
| Dwustronne | Obwód i jedna powierzchnia boczna | Obróbka jednostronna |
| Jednostronne | Tylko na obwodzie | Przecinanie materiału |
Materiały używane do produkcji frezów
Właściwy dobór materiału do produkcji frezów wpływa na ich wydajność, trwałość i możliwości zastosowania. Współczesne narzędzia skrawające wykonuje się z różnych materiałów, dostosowanych do specyfiki obróbki i rodzaju obrabianego metalu.
Stal szybkotnąca (HSS)
Stal szybkotnąca to podstawowy materiał wykorzystywany do produkcji frezów o mniejszych wymiarach. Wyróżnia się odpornością na obciążenia dynamiczne i udarowe, sprawdzając się w zmiennych warunkach pracy.
- standardowa twardość: 62-64 HRC
- wersja HSSE (z dodatkiem kobaltu): 65-67 HRC
- zastosowanie: stal konstrukcyjna, tworzywa sztuczne, stopy miedzi i aluminium
- zwiększona odporność termiczna w wersji HSSE
- ekonomiczne rozwiązanie dla mniejszych serii produkcyjnych
Węglik spiekany
Węglik spiekany (VHM/HM) powstaje przez spiekanie proszków węglika wolframu, tytanu lub chromu z dodatkiem metali wiążących. Materiał ten osiąga twardość 75-78 HRC i cechuje się wyjątkową odpornością na ścieranie.
Frezy z węglika spiekanego umożliwiają obróbkę stali o twardości do 60 HRC przy znacznie wyższych prędkościach skrawania niż narzędzia HSS. Występują jako monolityczne lub z wymiennymi płytkami, oferując optymalne rozwiązanie dla intensywnej produkcji przemysłowej.
Diament i spiek ceramiczny
Diamentowe ostrza skrawające (PKD) znajdują zastosowanie w specjalistycznych frezach do obróbki metali nieżelaznych i materiałów niemetalicznych. Spiek ceramiczny natomiast sprawdza się w operacjach wykańczających, gdzie priorytetem jest precyzja i jakość powierzchni.
- frezy diamentowe – najwyższa trwałość ostrza
- spiek ceramiczny – wysoka twardość przy ograniczonej elastyczności
- zastosowanie w formie wymiennych płytek
- optymalne do specjalistycznych zastosowań
- najwyższa wydajność przy odpowiednich parametrach
Zastosowanie frezów do metalu
Frezy do metalu stanowią podstawową grupę narzędzi skrawających, niezbędnych w procesach obróbki mechanicznej. Ich uniwersalność umożliwia realizację różnorodnych zadań – od prostego cięcia i kształtowania elementów, przez wykonywanie rowków, aż po zaawansowane operacje jak frezowanie gwintów czy formowanie zębów kół zębatych. Dzięki zróżnicowanej konstrukcji znajdują zastosowanie zarówno w tradycyjnych frezarkach manualnych, jak i nowoczesnych centrach obróbczych CNC.
W przemyśle wytwórczym frezy pełnią istotną funkcję w produkcji części maszyn, narzędzi oraz elementów konstrukcyjnych. Zapewniają precyzyjne kształtowanie materiałów metalicznych przy zachowaniu wysokiej dokładności wymiarowej i jakości powierzchni. Właściwy dobór frezu do danego zadania wpływa na wydajność procesu oraz żywotność narzędzia – inne rozwiązania stosuje się do obróbki aluminium, a inne do trudnoobrabialnych stali narzędziowych.
Obróbka metali lekkich i ciężkich
- Metale lekkie (aluminium, magnez, tytan):
– większe przestrzenie międzyzębne
– kąty natarcia 10-20 stopni
– efektywne odprowadzanie wiórów - Metale ciężkie (stal nierdzewna, stopy niklu, kobalt):
– zwiększona wytrzymałość mechaniczna
– powłoki TiAlN lub AlCrN
– kąty natarcia 5-15 stopni
– wzmocnione krawędzie skrawające
Cięcie aluminium i tworzyw sztucznych
| Parametr | Aluminium | Tworzywa sztuczne |
|---|---|---|
| Liczba ostrzy | 2-3 | 1-2 |
| Specyfika konstrukcji | Duży kąt natarcia, specjalne rowki wiórowe | Geometria redukująca ciepło |
| Prędkość skrawania | Do 500 m/min | Zależna od rodzaju tworzywa |
| Cechy szczególne | Powłoki zmniejszające tarcie | Dodatni kąt helikoidalny |
Wybór odpowiedniego frezu
Prawidłowy dobór frezu stanowi podstawę efektywnego procesu produkcyjnego. Odpowiednie narzędzie gwarantuje wysoką jakość obróbki oraz wpływa na wydajność całego procesu. Podczas selekcji należy wziąć pod uwagę zarówno właściwości obrabianego materiału, jak i możliwości techniczne maszyny.
Kryteria wyboru frezu
- Rodzaj obrabianego materiału (stal konstrukcyjna, stopy aluminium, materiały trudnoobrabialne)
- Wymagana precyzja obróbki (zgrubna lub wykończeniowa)
- Typ operacji (frezowanie czołowe, obwodowe, kształtowe)
- Parametry techniczne (średnica, liczba ostrzy, kąt natarcia)
- Możliwości obrabiarki (moc, zakres prędkości)
Znaczenie mocowania i materiału
| System mocowania | Zalety | Zastosowanie |
|---|---|---|
| Uchwyty zaciskowe | Uniwersalność | Ogólne zastosowania |
| Oprawki hydrauliczne | Wysoka dokładność centrowania | Precyzyjna obróbka |
| Uchwyty termiczne | Wyjątkowa sztywność | Obróbka zgrubna |